***نسيم معرفت***

به نام خدا

در فرازي از ذکرها و  دعاهاي نماز ميت چنين آمده است :

. اَللهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَيْراً ...

سوال :

مراد از اين کلمه  خير در عبارت بالا چيست؟

 پاسخ :

**نظر حضرت آيت الله محمد تقي بهجت فومني :
 مراد از خير، ايمان به خدا و پيامبر ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ  است

**نظر حضرت آيت الله مکارم شيرازي :
  مراد از «خير» در آن جمله ايمان به معناي شيعه بودن است

@@@@@@@@@

چند سوال در باره کلمه خير در دعاي نماز ميت  :

آيا مراد از خير در آن عبارت ، خير مطلق است ؟

آيا مراد از آن ، خير نسبي در برابر شر نسبي است ؟

آيا مراد از خير ، وجود کامل علي الاطلاق است در برابر وجود ناقص ؟
آيا مراد از آن ، خير به معناي مطلق عمل خير در برابر  مطلق عمل بد( «ذنب» و «اثم»، و معصيت و «سيئه»، و « خطيئه» با معاني خاصي که دارند) است؟

آيا مراد از خير ، عمل خير نسبي در برابر عمل بد نسبي است؟
آيا مراد از خير ، به معناي  اعتقاد و عقيده درست و صحيح به نحو شناخت و معرفت کامل است ؟ يا اينکه مراد از خير ،  اعتقاد و عقيده صحيح( به نحو شناخت در حد امکان و لازم ) است ؟ مثل اعتقاد به خدا و اسلام و دين و قرآن و اعتقاد به رسالت پيامبر ص و اعتقاد به ولايت و عصمت ائمه (عليهم السلام)

آيا مراد از خير ، شيعه بودن است ؟

آيا مراد از خير ،  ايمان به خداوند  و پيامبر (ص)  است ؟

آيا مراد از خير ، نيت پاک است در برابر نيت ناپاک ؟

پاسخ :

مسلما و يقينا مراد از خير در آن عبارت ، خير مطلق و وجود مطلق و علي الاطلاق نيست. خير مطلق  من جميع الجهات و وجود مطلق و کامل  خداوند تبارک و تعالي است و هر موجودي به غير از خداوند خير نسبي و وجود نسبي و ناقص دارد .  البته در بحث هاي فلسفي ثابت شده است که شر مطلق  وجود خارجي ندارد و اساسا شر مطلق ، عدم محض است و عدم محض هيچگاه  بهره اي و سهمي از وجود ندارد و آنچه از شرور در عالم است همه اش  شرور نسبي است نه شر مطلق.
شاعر نامدار جلال الدين رومي در ا ين باره چنين مي گويد :
پس بد مطلق نباشد در جهان
بد به نسبت باشد، اين راهم بدان
زهر مار آن مار را باشد حيات
نسبتش با آدمي باشد ممات

ونيز مراد از خير ، مطلق عمل خير نيست به اين معنا که همه اعمال و رفتارش( ميت )  خير باشد چون  مطلق عمل خير در باره معصومين عليهم السلام بخصوص چهارده معصوم عليهم السلام  قابل تصور است. حضرات معصومين ع  همه اعمال و رفتارشان و مطلق کارهايشان  خير بوده است  ولي غير از معصومين ع  اينچنين نمي باشند که مطلق اعمالشان و همه کارهايشان خير باشد.

همچنين مراد از خير به معناي عقيده صحيح به نحو معرفت کامل نمي تواند در مورد همه افراد صادق باشد . در مورد مسايل عقيدتي و معرفتي ، حضرات معصومين ع از همه مردم گوي سبقت را ربوده اند و هيچکس به مقام معرفتي و اعتقادي آن ها نمي رسند و بقيه مردم از نظر درک معرفتي و اعتقادي در حد طاقت و توان و امکان و ظرفيت خود هستند .

به نظر بنده  در نهايت مي توان گفت که مراد از خير در دعاي نماز ميت  براي عموم مردم  بجز حضرات معصومين (عليهم السلام ) و برخي از کُمّلين و اوتاد  ، به معناي عمل خير نسبي و اعتقاد و عقيده صحيح (به نحو معرفت و شناخت و ايمان در حد لزوم و توان ) و نيت پاک نسبي مي باشد ....

باتوجه به مطالب مذکوره،  کلمه خير در دعاي نماز ميت ممکن است معاني و يا مرادهاي مختلفي داشته باشد که طبق برخي معاني  گفتن آن حتي براي  ميت فاسق مسلمان و شيعه بلااشکال است و دروغي در کار نيست تا چه رسد به کسي(مثل مرحوم آيت الله رفسنجاني ) که صدها فقيه و عالمِ مؤمن و صالح براي او گواهي به خوبي و خير و .... داده باشند ....
و اصل در اسلام بر باريک بيني بر اعمال و رفتار ميت توسط ديگران  نيست مگر موارد خاص که عقلا و شرعا  دليل خاص خود را دارد.....   (دقت شود)
اينکه مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي چرا در نماز ميت مرحوم آيت الله اکبر هاشمي رفسنجاني آن عبارت مذکوره را نخواندند احتمال دارد که به مبناي فقهي ايشان برگردد و يا اينکه چون التهابات سياسي در جامعه حاکم بوده و موافق و مخالف درباره چيزي(کلمه خير) که معاني مختلفي دارد و تفسيرهاي گوناگون شود لذا آن را نخواندند نه اينکه خواندن آن عبارت مساوي با دروغ و کذب باشد ......!!

بطور خلاصه عرض مي شود که کلمه خير در عبارت دعاي نماز ميت به معاني و مراد و مقصود هاي زير ممکن است بکار رود :

1-خير يعني شيعه بودن
2-خير يعني معتقد و مؤمن به  خدا و اسلام و پيامبر ص و ايمه (عليهم السلام) 
3-خير يعني مومن به خدا و مسلمان فقط
4- خير به معناي اعتقاد ومعرفت نسبي در حد لزوم و توان و به معناي عمل خير نسبي و مانند آن

5-

سيداصغرسعادت ميرقديم لاهيجي

21 دي 1395 ه.ش

***********************************************

فقهاي شيعه درباره نماز ميت و چگونگي اقامه آن مي‌گويند:
1. نماز خواندن بر ميّت مسلمان يا بچه‌اى که محکوم به اسلام است[1] و شش سال او تمام شده باشد واجب است.[2]
2. نماز ميّت پنج تکبير دارد که بين هر تکبير ذکري به کيفيت زير بيان مي شود:
بعد از نيت و گفتن تکبير اول بگويد: «اشْهَدُ انْ لا اِلهَ اِلَّا اللّهُ وَ انَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ»
بعد از تکبير دوم بگويد: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»
بعد از تکبير سوم بگويد: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ»
بعد از تکبير چهارم اگر ميّت مرد است بگويد: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا الْمَيِّتِ» و اگر زن است بگويد: «اللّ?هُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ الْمَيِّتِ» و بعد تکبير پنجم را بگويد، که با گفتن آن نماز به پايان مي رسد. 
آنچه ذکر شد در انجام نماز ميت کافي است، اما بهتر است اين نماز با اذکار بيشتر و به کيفيت زير اقامه گردد:
بعد از تکبير اول بگويد: «اشْهَدُ انْ لا اِلهَ اِلَّا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيکَ لَهُ وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ارْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيراً وَ نذِيراً بَيْنَ يَدَىِ السَّاعَهِ  
بعد از تکبير دوم بگويد: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِکْ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کَافْضَلِ ما صَلَّيْتَ وَ بارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلى ابْراهِيمَ وَ آلِ اِبراهيمَ انَّکَ حَميدٌ مَجيدٌ وَ صَلِّ عَلى جَميِع الاَنْبياءِ وَ الْمُرسَلينَ (وَ الشُّهَداءِ وَ الصِّدِّيقينَ وَ جَميِع عِبادِ اللّهِ الصّالِحينَ» 
بعد از تکبير سوم بگويد: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ الْمُسْلِمينَ وَ الْمُسلِماتِ ،  اَلْاَحْياءِ مِنْهُمْ وَ الْاَمْواتِ تابِعْ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ بِالخَيْراتِ انَّکَ مُجيبُ الدَّعَواتِ انَّکَ عَلي کُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ».

بعد از تکبير چهارم اگر ميّت مرد است بگويد: «اللّهُمَّ اِنَّ هَذا عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ امَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ انْتَ خَيْرُ مَنْزولٍ بِهِ ،  اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ الّا خَيْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهِ مِنّا اللّهُمَّ انْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِى احسانِهِ وَ انْ کان مُسِيئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَ اغْفِرْ لَهُ اللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فى اعْلى عِلِّيّينَ وَ اخْلُفْ عَلى اهْلِهِ فِى الْغابِرِينَ وَ ارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ يا ارْحَمَ الرَّاحِمينَ» و بعد تکبير پنجم را بگويد، ولى اگر ميّت زن است بعد از تکبير چهارم بگويد: «اللّهُمَّ اِنَّ هذِهِ امَتُکَ و ابْنَهُ عَبْدِکَ وَ ابْنَهُ امَتِکَ نَزَلَتْ بِکَ وَ انْتَ خَيْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اللّهُمَّ انَّا لا نَعْلَمُ مِنها الّا خَيْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهَا مِنَّا اللّهُمَّ انْ کانَتْ مُحْسِنَهً فَزِدْ فِى احسانِها و انْ کانَتْ مُسِيئهً فَتَجاوَزْ عَنْها وَ اغْفِرْ لَها اللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فِى اعْلى عِلِّيِّينَ وَ اخْلُفْ عَلى اهْلِها فى الْغابِرينَ وَ ارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ يا ارْحَمَ الرَّاحِمينَ».[3]
خاطر نشان مي‌شود، اگر ميّت از روي عمد يا فراموشى يا به جهت عذرى، بدون نماز دفن شود و يا بعد از دفن معلوم شود، نمازى که بر او خوانده شده باطل بوده، بايد نماز بر قبرش خوانده شود و اين وجوب تا زماني است که جسد او از هم نپاشيده باشد. [4]