خَرِ بُوريدان +خَرِ بُوريدان چيست ؟!

آخرین مطالب

امکانات وب

خَرِ بُوريدان +خَرِ بُوريدان چيست ؟!

این کاریکاتور مربوط به سال 1900 میلادی است و کنگره آمریکا را نشان می‌دهد که برای ساختنِ کانال در پاناما یا نیکاراگوئه ، چون خَرِ'>خَرِ ژان بُوریدان مُردَّد است.

** خَرِ بُوریدان +خَرِ بُوریدان چیست ؟!

موضوع خَرِ بُوریدان یکی از «پارادوکس‌ها» و ناسازه ها و تناقض ها و تعارض ها است. موضوع مسئله این است که اُلاغی گرسنه را به فاصله مساوی از دو کُپَّه یونجه در نظر می‌گیرند ، برخی استدلال می‌کنند که اُلاغ مزبور به سبب ناتوانی اراده به عمل ، خواهد مُرد !!! . این مسئله را ژان بُوریدان فرانسوی در فلسفه مَدرَِسِی «آموزشگاهی یا اِسکولاستیسم Scholasticism» مطرح کرده است که البته ابتدا ارسطو آن را به شکلی در نُجوم مطرح کرده بود . همچنین به مضمون این مسئله بزرگانی چون افلاطون ، غَزالی، اِبن سینا، دانته و ... اشاره داشته‌اند . ژان بُوریدان «کِشیشِ فرانسوی» گفته بود : «میل و اراده وقتی با امری که دارای دو شِق است روبرو می‌شود آن چیز را که عقل اَرجَح می‌داند انتخاب می‌کند . به عبارت دیگر انسان در مُواجَهَه با دو خَطِّ مَشی آن را اختیار و انتخاب می‌کند که به نظر او برای وی مُتضمِّن خیر برتر است . آدمی قادر است در چنین مواردی در مقام عمل ، نظر و تأمّل و تفکّر و سَنجش کند و آن را که اَرجح و بهتر و برتر است انتخاب و اختیار نماید.» به تدریج ، تمثیلِ خَرِ ژان بُوریدان که در مَباحِثِ مربوط به «انگیزه عمل» به کار می‌رفت، بر سر زبان‌ها اُفتاد اگرچه در آثار وی مستقیماً به آن اشاره نشده‌است . مثال بالا اینگونه نیز نقل شده که خَری شدت گرسنگی و تشنگی او به یک اندازه‌ است و در فاصله مُساوی از او یک سَطلِ آب و مقداری جَو قرار دارد ، چون فاصله هر دو از او مساوی است و گرسنگی و تشنگی او به یک اندازه‌است ، نخواهد توانست یکی را بر دیگری ترجیح دهد و سراَنجام از شدت گرسنگی و تشنگی خواهد مرد . عُقلاء می‌گویند تَرجیح بلامُرَجِّح مُحال است .

** تهیّه و تنظیم توسّط : اُستاد سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

** تهیّه و تنظیم توسّط : اُستاد سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی .

************************************