فرومايگان جامعه+حديثي از مولا علي عليه السلام

معنای کلمه «غَوْغَاءُ» : غَوْغَاءُ یعنی جماعت و گروه و اَنجمن -  آوازها و فریاد های پی در پی -  هَمهَمَه و سَر و صَدا و شُور و مَشغَله و فریاد و فَغان که به هنگام حادثه ها و بلایا از ازدحام و خروج و رفت و آمد مردم  پدید می آید و فریاد سگان را هم «غَوْغَاء» می گویند .  «غَوْ» بمعنای فریاد و نَعره است  و «غا» مُبدَّل «گا» بمعنی جایی که غَوْ و فریاد بسیار و محلِّ اجتماعِ فریادخواهان باشد ، چنانکه «شَوْغَاه» جای خوابیدنِ شبِ گوسپندان را می گویند .  شاید اصل و ریشه این کلمه ، «کَوْکا»ی فارسی باشد .  «غَوْغَاءُ» بمعنای شُور و فریاد و بانگ و فَغان ، یک معنای مجازی است و معنای حقیقی و اصلی آن ، جماعت و گروه و اَنجمن می باشد و چون  کثرت و ازدحام افراد و  اشخاص موجب بانگ و فریاد و هَمهَمَه و سَر و صَدا می شود لذا به معنای شُور و فریاد و فَغان استعمال شده است .

لَا تُرَى إِلَّا عِنْدَ کُلِّ سَوْأَةٍ : أَى : لَا تُرَى مُجتَمِعَةََ إِذِ العَوامُّ لایَجتَمِعُ غالِباََ إِلّا فِی مِثْلِ ذلِکَ . فَکَلامُ الخَطیبِ عَلَى أَغْلَبِ الأَحْوَالِ . وَ السَّوْءَةُ : «فَعْلَةُُ» مِنَ السُّوءِ .   .   یعنى غَوغاگران و فرومایگان به صورت دسته جمعى دیده نمى شوند زیرا عَوامّ و مردمانِ فُرومایه غالِباََ جز در چنین مواردى - یعنی به هنگام وقوع تَبهکاری ها و کارهای خلاف - جمع نمى شوند ، پس کلام و  سخن خَطیب و گوینده نیز به اغلب حالات مربوط می شود . سَوْءَة بر وزن «فَعْلَة» از ریشه سُوء به معنای کار بَد و زشت و ناپسند است.  ( شرح اِبن مَیثَم بَحرانی ج 5 ص 345 و 346)

«مَرْحَباََ» از ماده «رَحْب» به معناى فُسْحَت و وُسْعتِ جا و مکان است و  هنگامى که میهمانى برای کسی وارد شود ، عرب به او «مَرْحَباََ» مى گوید یعنى بفرمایید و خوش آمدید که در محل و جای وسیع و مناسبى وارد شدید .  معادل «مَرْحَباََ» در فارسى همان «خوش آمدید» می باشد و ضد آن «لا مَرْحَباً» است که  به معناى «خوش نیامدید» و یا «خوش آمد بر شما مباد» می باشد .

أُتِىَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (عَلَیهِ السَّلامُ) وَ هُوَ بِالْبَصْرَةِ بِرَجُلٍ یُقَامُ عَلَیْهِ الْحَدُّ قَالَ : فَلَمَّا قَرُبُوا وَ نَظَرَ فِى وُجُوهِهِمْ قَالَ : فَأَقْبَلَ جَمَاعَةٌ مِنَ النَّاسِ  . فَقَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (عَلَیهِ السَّلامُ) : یَا قَنْبَرُ اُنْظُرْ مَا هَذِهِ الْجَمَاعَةُ ؟!  قَالَ : رَجُلٌ یُقَامُ عَلَیْهِ الْحَدُّ  . قَالَ : فَلَمَّا قَرُبُوا وَ نَظَرَ فِى وُجُوهِهِمْ قَالَ : لاَ مَرْحَباً بِوُجُوهٍ لاَ تُرَى إِلاَّ فِى کُلِّ سُوءٍ .  هَؤُلاَءِ فُضُولُ الرِّجَالِ أَمِطْهُمْ عَنِّى یَا قَنْبَرُ .

*** مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِأِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ الْخَفَّافِ عَنِ الْیَعْقُوبِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ : أُتِیَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) وَ هُوَ بِالْبَصْرَةِ ، بِرَجُلٍ یُقَامُ عَلَیْهِ الْحَدُّ  . قَالَ : فَلَمَّا قَرُبُوا وَ نَظَرَ فِی وُجُوهِهِمْ قَالَ :  فَأَقْبَلَ جَمَاعَةٌ مِنَ النَّاسِ  . فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) : یَا قَنْبَرُ اُنْظُرْ مَا هَذِهِ الْجَمَاعَةُ ؟!  قَالَ : رَجُلٌ یُقَامُ عَلَیْهِ الْحَدُّ .  قَالَ  : فَلَمَّا قَرُبُوا وَ نَظَرَ فِی وُجُوهِهِمْ قَالَ :  لَا مَرْحَباً بِوُجُوهٍ لَا تُرَى إِلَّا فِی کُلِّ سُوءٍ هَؤُلَاءِ فُضُولُ الرِّجَالِ أَمِطْهُمْ عَنِّی یَا قَنْبَرُ . (وَسائِلُ الشِّیعَة ج 28  ، باب 22  ، بَابُ کَرَاهَةِ اِجْتِمَاعِ اَلنَّاسِ لِلنَّظَرِ إِلَى اَلْمَحْدُودِ ، ص 45)

وقتى امیرمؤمنان (عَلَیهِ السَّلامُ) در بصره بود ، مردى را جهتِ اِجرای حَدّ شرعی نزد آن حضرت آوَردند . در این هنگام جماعتى از مردم برای تماشای اِجرای حَدِّ مُجرِم به طرف آن حضرت به راه افتادند . امیرالمؤمنین  (عَلَیهِ السَّلامُ)  به قنبر فرمود :  اى قنبر ببین که این گروه  و جماعت چه کسانی هستند و برای چه منظوری آمدند ؟!   قنبر عرض کرد : مردى است که مُستَحقِّ حَدّ شرعی است و باید حَدّ بر او جاری شود و این گروه برای تماشا آمدند نه برای عِبرَت گرفتن  .  راوى مى گوید : وقتى که آنها نزدیک شدند و آن حضرت در چهره هایشان نگاه کرد  فرمود : لاَ مَرْحَباً بِوُجُوهٍ لاَ تُرَى إِلاَّ فِى کُلِّ سُوءٍ .  هَؤُلاَءِ فُضُولُ الرِّجَالِ أَمِطْهُمْ عَنِّى یَا قَنْبَرُ :  خوش آمد مَباد  چهره هایى که جز در صحنه هاى شَرّ و بد و ناپسند دیده نمى شوند ، آنها افرادی فُضُول و   هرزه و بیهوده و لااُبالی در جامعه هستند ، اى قنبر آنها را از من دور ساز .  

* مَنبَع : تَهذیبُ الأَحکام : جلد 10 ، باب 10 ،  ص 150  -  میزانُ الحِکمَة ج12 ص 480 حدیث 20921 - اَلوافی ج 15 ص554 - وَسائِلُ الشِّیعَة ج 28  ، باب 22  ، بَابُ کَرَاهَةِ اِجْتِمَاعِ اَلنَّاسِ لِلنَّظَرِ إِلَى اَلْمَحْدُودِ  ، ص 45 -  

*** آیت  الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی