زندگينامه حجت‌الاسلام و المسلمين سيدابراهيم رئيسي

 پايگاه اطلاع رساني حجت الاسلام والمسلمين سيد ابراهيم رئيسي

***نسيم معرفت***

وي طي سال‌ها فعاليت در عرصه‌هاي مختلف نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران، مسئوليت‌هايي همچون معاون اول قوه قضاييه، رياست سازمان بازرسي کل کشور، دبير ستاد احياي امر به معروف و نهي از منکر کشور، دادستان کل ويژه روحانيت با حکم مقام معظم رهبري،  دادستان کل کشور، عضويت در هيئت رئيسه مجلس خبرگان رهبري، رياست شوراي نظارت بر سازمان صدا و سيما و نمايندگي مردم شريف استان خراسان جنوبي در مجلس خبرگان رهبري را عهده‌دار بوده است.
پس از درگذشت آيت الله واعظ طبسي؛ توليت فقيد آستان قدس رضوي، حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در حکمي حجت‌الاسلام سيّد ابراهيم رئيسي را به توليت آستان قدس رضوي منصوب کردند.

زندگينامه توليت آستان قدس رضوي

تولد و خانواده
سيد ابراهيم رئيسي در سال 1339 هجري شمسي در خانواده‌اي روحاني در محله نوغان مشهد مقدس ديده به جهان گشود. پدرش از روحانيون مشهد و جدّ مادري‌اش هم روحاني بود. ايشان از سادات حسيني(ع) است و نسب‌اش از هر دو سو به امام زين العابدين؛ علي ابن الحسين عليهم ‌السلام مي‌رسد. ايشان پنج ساله بود که پدر بزرگوارش به رحمت ايزدي پيوست.

تحصيلات
پس از پايان تحصيلات ابتدايي در مدرسه جواديه، طريق پدر را در پيش گرفت و وارد عرصه طلبگي و دروس حوزوي شد. ابتدا وارد مدرسه نواب شد و مدت کوتاهي در آنجا به تحصيل پرداخت و سپس براي گذراندن مقدمات شامل ادبيات، منطق، معاني و بيان به مدرسه علميه آيت‌الله موسوي‌نژاد رفت.
ايشان بنابر تأکيد و سنت آيت‌الله موسوي‌نژاد، در همان اوان طلبگي و از سال سوم، تدريس به طلبه هاي تازه وارد را آغاز کرد. تحصيل ايشان در مدرسه آيت الله موسوي نژاد تا سال 1354 ادامه يافت تا آنکه در اين سال، به توصيه برادر بزرگ خود، تصميم گرفت براي ادامه تحصيلات به شهر مقدس قم برود.
در زمان ورود وي به قم، مدارس فيضيه و دارالشفاء با اجبار طاغوت فعاليت نداشتند و از اين‌رو وارد مدرسه آيت‌الله بروجردي شد. ايشان علاوه بر تحصيل در مدرسه آيت‌الله بروجردي، مدتي هم تحت مديريت آيت‌الله پسنديده، در مدرسه اي که به‌طور رسمي زير نظر دفتر امام(ره) ـ که آن زمان مسئوليتش با اخوي ايشان بود ـ اداره مي‌شد، درس خواند.
ايشان در اين مرحله کتاب اصول الفقه را نزد آيت الله مروي، لمعتين را محضر آيت‌الله فاضل هرندي، رسائل را نزد آيت‌الله موسوي تهراني، مکاسب محرمه را خدمت آيت الله دوزدوزاني، مکاسب بيع را محضر آيت‌الله خزعلي، خيارات مکاسب را نزد آيت الله ستوده و آيت‌الله طاهري خرم‌آبادي و کفايه را خدمت آيت‌الله سيد علي محقق داماد فرا گرفت.
اما اغتنام او از فضاي علمي قم، تنها به فراگيري فقه و اصول محدود نماند و او در کنار دروس فقهي، شرح منظومه و فلسفه را نزد آيت‌الله احمد بهشتي و دوره شناخت را محضر آيت‌الله شهيد مرتضي مطهري تلمذ کرد و درس نهج البلاغه را نزد آيت الله نوري همداني گذراند.
او بنابر علاقه خود، در دوره هاي تفسير قرآن هم شرکت کرد و به اين منظور در جلسات تدريس آيت‌الله مشکيني حاضر بود و از علم آيت‌الله خزعلي استفاده برد.

حضور در محافل سياسي و سوابق مبارزاتي
زمان حضورشان در قم مصادف با سال‌هاي پاياني حاکميت طاغوت بر کشور بود. در اين دوره و خصوصاً از سال 56 که با هتاکي روزنامه اطلاعات وقت به حضرت امام خميني(ره)، موج جديدي از اعتراض‌ها از قم آغاز و در سراسر کشور منتشر شد، ايشان در اجتماعات اعتراضي که مبدأ بيشتر آن‌ها در قم، مدرسه آيت الله بروجردي (مدرسه خان) و مقصد آن‌ها بيوت علماي عظام بود، شرکت مي‌کرد، که از جمله مشهورترين اين تظاهرات، تجمع 19 دي ماه سال 1356 در برابر منزل آيت الله العظمي نوري همداني بود که با تيراندازي عوامل رژيم، به خون کشيده شد.
علاوه بر اين ايشان در مدرسه خان (که در دوره بسته شدن فيضيه و دارالشفاء براي طلاب انقلابي مرکزيت داشت) در قالب هسته‌اي از طلاب انقلابي فعاليت مي نمود.
حجت الاسلام و المسلمين رئيسي در اين دوران فعاليت‌هاي مبارزاتي خود را در ارتباط با علماي انقلابي که در زندان طاغوت بودند، پي گرفت و در اين راستا به واسطه رفت و آمد به منزل آيات سيد ناصر حسيني و شيخ هادي مروي، به مرور با بزرگاني چون شهيد مطهري، بهشتي و مفتح، حکيمي و ساير بزرگان آشنا شد. ايشان در اين دوران حضور پراکنده خود در تهران را با فعاليت انقلابي همراه مي کرد و در تجمع هايي چون تحصن علماء و روحانيون دانشگاه تهران، شرکت داشت.

پس از پيروزي انقلاب
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، مرحوم شهيد بهشتي که از نگرش عميق حکومتي و تشکيلاتي برخوردار بود، بر آن شد تا با هدف کادرسازي براي تأمين نيازهاي مديريتي نظام، يک دوره آموزشي براي حدود 70 نفر از طلاب قم که آن‌ها را براي به دوش کشيدن بار مسئوليت‌هاي مختلف در کشور مناسب تشخيص داده بود، برگزار و آن‌ها را براي پذيرش اين مسئوليت‌ها آماده کند؛ حجت الاسلام و المسلمين رئيسي يکي از اين طلاب برگزيده بود.
در اين دوره فشرده که عمدتاً در مدرسه عالي شهيد مطهري برگزار مي شد، شهيد آيت الله بهشتي، حضرت آيت الله خامنه‌اي و سايرين از جمله مرحوم شهيد حسن آيت، آيت الله موسوي اردبيلي و... به صورت هفتگي به تدريس مي پرداختند.
در روزهاي اول استقرار نظام جمهوري اسلامي، همچون برخي مناطق مرزي در کشور، اخبار خوبي از شهر مسجد سليمان که پايگاه گروه‌هاي چپ و مارکسيست بود به گوش نمي رسيد. اين‌گونه شد که حضرت امام(ره) براي ساماندهي اوضاع، آيت الله شيخ هادي مروي را به عنوان نماينده خود در اين شهر منصوب فرمودند. به اين ترتيب حجت الاسلام و المسلمين رئيسي به دعوت آن مرحوم، براي کمک در کارِ فرهنگي و اداره شهر همراه با گروهي از طلاب به مسجدسليمان رفت و کليد ارتباط ايشان با مجموعه دادسراي انقلاب هم از همان‌جا زده شد.
ايشان پس از بازگشت از مسجدسليمان، مجموعه سياسي ايدئولوژيک پادگان آموزشي صفر- دو در شاهرود را تأسيس و براي مدت کوتاهي آن را اداره کرد.
ورود حجت الاسلام و المسلمين رئيسي به عرصه مديريت قضايي از سال 1359 و با حضور در جايگاه دادياري شهرستان کرج آغاز شد. اما هنوز چند ماهي از اين دوره نگذشته بود، که با حکم دادستان کل انقلاب، شهيد آيت‌الله قدوسي، دادستان کرج شد.
اوضاع قضايي شهر کرج به علت مهاجرت عمومي به اين شهرستان نزديک به پايتخت و مسائل برآمده از محيط امنيتي- سياسي عمومي کشور در اوان شکل گيري نظام مقدس جمهوري اسلامي- از جمله آغاز جنگ تحميلي در شهريور 1359 - پيچيده بود و اداره آن نيازمند جذب نيروهاي فهيم انقلابي و هماهنگي با ديگر مسئولان بود که حجت الاسلام و المسلمين رئيسي در طول اين دوره بيش از 2 سال (سال‌هاي 59 و 60) به آن اهتمام ورزيد.
موفقيت ايشان در ساماندهي وضعيت پيچيده اين شهر موجب شد تا در سال 1361 ، همزمان با دادستاني کرج، مسئوليت دادستاني شهر همدان نيز به ايشان محول شود. به اين ترتيب ايشان ناگزير بود تا براي رسيدگي به امور هر 2 حوزه، ايام هفته خود را به دو بخش تقسيم و پيوسته ميان اين دو شهر تردد کند.
حضور همزمان ايشان در اين دو مسئوليت، سه تا چهار ماه ادامه داشت، تا آنکه به عنوان دادستان استان همدان معرفي شد و از 1361 تا 1363، به مدت 3 سال در اين سمت خدمت نمود.
سال 1364 ، سال آغاز مديريت قضايي ايشان در پايتخت بود و به اين ترتيب عهده دار سمت جانشيني دادستان انقلاب تهران شد.
با گذشت 3 سال از اين تاريخ و در سال 1367، مورد توجه ويژه حضرت امام خميني(ره) قرار گرفت و احکام ويژه (1 و 2 و 3) و مستقيمي براي رسيدگي به مشکلات قضايي در برخي استان‌ها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان را مستقل از ساختار قوه قضائيه، از بنيانگذار انقلاب اسلامي دريافت کرد. بعد از آن هم حضرت امام خميني(ره) چندين پرونده مهم را براي تصميم قضايي به ايشان و جناب آقاي نيري محول فرمودند.
بعد از رحلت حضرت امام(ره) و آغاز زعامت حضرت آيت الله خامنه اي، حجت‌الاسلام والمسلمين رئيسي با حکم آيت الله يزدي؛ رئيس وقت قوه قضائيه، به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال 1368 تا 1373 به مدت پنج سال اين مسئوليت را برعهده داشت. پس از آن و از سال 1373 به رياست سازمان بازرسي کل کشور منصوب شد و اين سمت را تا سال 1383 عهده‌دار بود.
حجت الاسلام و المسلمين رئيسي از سال 1383 تا سال 1393، به مدت 10 سال معاون اول قوه قضائيه و از سال 1393 تا سال 1395 نيز دادستان کل کشور بودند.
همچنين ايشان از سال 1391 تا کنون با حکم مقام معظم رهبري به عنوان دادستان کل ويژه روحانيت نيز منصوب شدند.

درس و بحث همگام با پذيرش مسئوليت‌هاي مختلف در نظام جمهوري اسلامي
حجت الاسلام و المسلمين رئيسي درباره انگيزه خود براي جدا نشدن از کانون درس و بحث حوزوي مي گويد: "اگرچه اشتغال به فعاليت‌هاي انقلابي و مناصب قضايي و فرهنگي در طول دوره مبارزات انقلابي و پس از پيروزي انقلاب اسلامي ، براي ما که تابع ولايت فقيه و مقلّد حضرت امام(ره) بوديم، يک واجب کفايي محسوب مي شد و گريزي از تقيّد به آن نبود، اما واقعيت آن است که براي يک طلبه، حلاوت قرار گرفتن در بحبوحه درس و بحث حوزوي و فقهي، با هيچ اشتغالي قابل معاوضه نيست."
بر اين اساس ايشان درسال اول پذيرش مسئوليت دادستان انقلاب اسلامي در کرج، با سه نفر از دوستان طلبه خود، حضور در يک دوره فقهي در محضر آيت‌الله مدرسي را آغاز کرد و براي آنکه به اشتغالات اداري او ضربه‌اي وارد نشود، زمان آن را در هماهنگي با استاد، اولين ساعات صبحگاهي تنظيم نمود.
اين رويه را خصوصاً پس بازگشت از همدان به تهران ادامه داد و علاوه بر صبحگاهان، برخي روزهاي تعطيل خود را هم به دنبال کردن دروس حوزوي اختصاص ‌داد. او در اين دوره، خارج اصول را نزد مرحوم آيت‌الله سيد محمدحسن مرعشي و آيت‌الله هاشمي شاهرودي و خارج فقه را محضر مرحوم آيت‌الله آقا مجتبي تهراني تلمذ کرد. از سال 1370 هم که رهبر معظم انقلاب اسلامي؛ حضرت آيت الله خامنه اي جلسات درس خارج فقه خود را داير نمودند، به مدت چهارده سال در درس معظم له هم حضور يافت و دروس جهاد، قصاص و مکاسب محرمه را در محضر ايشان تلمذ نمود.
حجت الاسلام و المسلمين رئيسي علاوه بر اين، بنا به توصيه مکرر آيت الله مهدوي کني و آيت الله آقا مجتبي تهراني مبني بر حفظ ارتباط درسي خود با طلاب، از سال‌ها پيش تا کنون به عنوان مدرس در مدرسه علميه مروي به تدريس سطوح عالي و کفايتين مشغول بوده و اکنون نيز قواعد فقه تدريس مي کند.
ايشان در اين مدت، تدريس تمام سطح از مقدمات تا رسائل و مکاسب و پايان کفايتين را در مدارس علميه تهران از جمله مدارس مجد، اميرالمومنين(ع)، امام حسين(ع) و مروي تدريس کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمين رئيسي همچنين پس از اتمام تحصيلات در دوره کارشناسي ارشد با تشويق بعضي از اساتيد خود، از جمله مرحوم آيت‌الله مرعشي در کنکور دکتراي مدرسه عالي شهيد مطهري شرکت کرد و پس از قبولي در آزمون کتبي و شفاهي، دوره دکتراي فقه و اصول را در اين مرکز علمي گذراند و با دفاع از پايان‌نامه خود با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» موفق به کسب مدرک دکتري در رشته فقه و حقوق خصوصي شد. ايشان علاوه بر اين رساله‌اي هم با عنوان ارث بلاوارث براي دريافت مدرک سطح 4 به عنوان بالاترين مدرک حوزه علميه قم، ارائه کرد که موفقيت در ارائه آن منجر به اخذ بالاترين مدرک حوزوي شد.
ايشان در حوزه دانشگاهي هم در مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه شهيد مطهري به تدريس دروس تخصصي فقه قضا و فقه اقتصاد پرداخته است.

عضويت در شوراي مرکزي روحانيت مبارز
در نيمه دوم سال 1376 پيشنهاد اعضاي مؤثر جامعه روحانيت مبارز از جمله آيت‌الله مهدوي کني و آيت الله يزدي براي حضور و عضويت در شوراي مرکزي جامعه روحانيت مبارز را پذيرفت و با رأي اعضا در يکي از جلسات جامعه، رسماً به عضويت شوراي مرکزي جامعه روحانيت در آمد.

حضور و عملکرد در مجلس خبرگان
ايشان در سال 1385 ، از طرف جامعه مدرسين حوزه علميه قم و جامعه روحانيت مبارز و به توصيه نخبگان استان خراسان جنوبي براي عضويت در چهارمين دوره مجلس خبرگان رهبري، خود را در معرض انتخاب مردم شريف آن استان قرار داد و با نظر مثبت بيش از 80 درصد مردم اين استان وارد مجلس خبرگان شد. 2 سال پس از حضور در اين مجلس، با رأي خبرگان ملت به عنوان عضو هيئت رئيسه انتخاب و عضويت ايشان در اين جايگاه تا اتمام دور چهارم، با رأي نمايندگان محترم مجلس خبرگان تمديد شد.
در هيئت رئيسه مجلس، مسئوليت بخش اجرايي دبيرخانه را بر عهده گرفت و علاوه بر آن مسئوليت دفتر تهران که مسئول ارتباط خبرگان با نهادها و سازمان‌هاي مختلف است به ايشان محول شد. عضويت در کميسيون آيين‌نامه مجلس خبرگان و عضو منتخب کميته تنظيم بيانيه پاياني تمامي اجلاسيه ها در دوره چهارم، از ساير مسئوليت‌هاي ايشان در اين دوره بود.
ايشان در طول دوره چهارم مجلس خبرگان رهبري، عضو و دبير کميسيون تحقيق نيز بود.

سوابق علمي
- سطح چهار فقه و اصول از حوزه علميه قم
- فوق ليسانس حقوق بين الملل خصوصي
- دکتراي فقه و مباني حقوق با گرايش حقوق خصوصي از دانشگاه شهيد مطهري
- تدريس متون فقهي سطح عالي و قواعد فقه قضاء و فقه اقتصاد در حوزه‌هاي علميه تهران و دانشگاه‌ها

تاليفات و آثار
الف- کتب در دست انتشار
- تأليف کتاب در خصوص ارث بلاوارث در فقه و حقوق
- تأليف کتاب در خصوص تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق
- کتاب تقريرات درس قواعد فقه (بخش قضايي)
- کتاب تقريرات درس قواعد فقه (بخش اقتصادي)
- کتاب تقريرات درس قواعد فقه (بخش عبادي)
- تأليف کتاب سير تحول در نظارت و بازرسي
ب- مقالات و سخنراني علمي ارائه شده
- تعدد اسباب مسئوليت
- بيع فاسد و اقسام آن
- مفهوم رهن
- مديريت کارآمد
- نظارت اثر بخش
- تاثير متقابل تصميمات قضايي و اقتصادي
- جايگاه نظارت و يازرسي در اسلام
-عدالت و تاثير آن بر سبک زندگي

سوابق مديريتي و سياسي
- انجام ماموريت‌هاي ويژه قضايي در مناطق مختلف کشور با حکم امام خميني(ره)
- عضويت در هيئت امناي ستاد اجرايي فرمان امام(ره) - موضوع اموال در اختيار ولي فقيه - به مدت 10 سال از سوي مقام معظم رهبري
- معاون اول قوه قضاييه به مدت 10 سال
- رياست سازمان بازرسي کل کشور به مدت 10 سال
- دادستان انقلاب اسلامي تهران
- اولين دبير ستاد احياي امر به معروف و نهي از منکر کشور
- دادستان انقلاب اسلامي استان همدان
- عضو هيئت عالي گزينش کشور
- مشارکت در تاسيس دفاتر حزب جمهوري اسلامي در جنوب خراسان به دستور آيت الله دکتر شهيد بهشتي
- موسس حوزه علميه فاطمه الزهرا(س) خواهران در تهران (کوي نصر)

مسئوليت‌هاي کنوني
- توليت آستان قدس رضوي
-عضويت در شوراي عالي حوزه علميه خراسان با حکم مقام معظم رهبري
ـ دادستان کل ويژه روحانيت با حکم مقام معظم رهبري
- عضويت در هيات رئيسه مجلس خبرگان رهبري
- عضو شوراي مرکزي جامعه روحانيت مبارز تهران
- نماينده مردم شريف استان خراسان جنوبي در مجلس خبرگان رهبري

منبع:
 پايگاه اطلاع رساني حجت الاسلام والمسلمين سيد ابراهيم رئيسي 

http://news.aqr.ir/portal/home/?news/38388/62900/854228/%20%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%20%D8%AD%D8%AC%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86%20%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%20%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C